Είναι 31 Μαρτίου του 1848. Δύο νεαρά κορίτσια, οι Αμερικανίδες αδελφές Fox –η εντεκάχρονη Kate Fox και η δεκαπεντάχρονη Margaretta Fox– καθισμένες την νύχτα στο δωμάτιο τους, στο νέο τους σπίτι στο Hydensville (κοντά στο Rochester) στην Νέα Υόρκη, άρχισαν να ακούνε κάποια παράξενα «χτυπήματα», που έρχονταν από τους τοίχους και από κάτω απ’ το πάτωμα του σπιτιού. Η πηγή των χτυπημάτων αυτών, νύχτα μετά την νύχτα, παρέμενε ανεξήγητη, κανείς μέσα στο σπίτι δεν τα προκαλούσε. Σύντομα, οι αδελφές Fox κατάλαβαν ότι τα χτυπήματα αυτά ήταν συνθηματικά. Και άρχισαν να ανταποκρίνονται σε αυτά, χτυπώντας και αυτές με την σειρά τους τον τοίχο ή το πάτωμα. Έτσι, ξεκίνησε μια επικοινωνία…
© ΠΑΝΤΕΛΗΣ Β. ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ
Ήταν η πρώτη συνθηματική επικοινωνία με το Άγνωστο… Μια επικοινωνία με την «άλλη πλευρά», (εκ πρώτης όψεως, την «άλλη πλευρά του σπιτιού», πίσω από τους ξύλινους τοίχους, κάτω από το πάτωμα), μια άλλη πλευρά της πραγματικότητας, από την οποία επικοινωνούσε ένα είδος άγνωστης νοημοσύνης, κάποιο άγνωστο «πνεύμα», που μπορούσε να προκαλεί αυτούς τους θορύβους, διδάσκοντας την συνθηματική γλώσσα των χτυπημάτων στα δύο μικρά κορίτσια.
Η παρουσία αυτή, εκδηλωνόταν μέσα στο σπίτι, προκαλώντας επικοινωνία με τα κορίτσια, αλλά υπήρχε κάπου «πέρα από το σπίτι», σε μια ανεξιχνίαστη προέκταση της καθημερινής πραγματικότητας…
Τα δύο νεαρά κορίτσια μοιράστηκαν το μυστικό τους με την μεγαλύτερη αδελφή τους, Leah Fox, η οποία έκπληκτη άρχισε να παραβρίσκεται στα περιστατικά με τα χτυπήματα και να συμμετέχει κι αυτή στην επικοινωνία. Το φαινόμενο σύντομα έγινε οικογενειακή υπόθεση.
(Δεν επρόκειτο για απάτη ή φάρσα. Όλα αυτά γίνονται σε μια εποχή που δεν υπάρχει ακόμη η έννοια του Medium ή του ψυχικού διάμεσου, ή η επικοινωνία με πνεύματα, ο Πνευματισμός, οι séances, κλπ. Αλλά…δημιουργούνται τελικά από όλα αυτά!)
Ταυτόχρονα, μια πολύ παράξενη αλυσιδωτή αντίδραση είχε ξεκινήσει, η οποία διαρκεί μέχρι σήμερα, και είναι πλέον ανυπολόγιστη –και λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι ξεκίνησε μια νύχτα από δύο μικρά κοριτσάκια, πριν από 170 χρόνια…
Σε λίγο όλη η γειτονιά γνώριζε το μυστήριο και μπορούσε ο καθένας να γίνει αυτόπτης μάρτυρας σε αυτό. Αυτό που αμέσως μετά ανακάλυψαν οι Αδελφές Fox, ήταν ότι τα χτυπήματα τίς ακολουθούσαν και έξω από το σπίτι, όπου κι αν πήγαιναν, σε πολλές περιστάσεις…
Σε λίγο καιρό, οι Αδελφές Fox είχαν γίνει διάσημες σε όλη την Πολιτεία. Οι τρεις αδελφές άρχισαν να κάνουν περιοδείες και να επιδεικνύουν το φαινόμενο, σε δημόσιες παρουσιάσεις, επικοινωνόντας δημόσια με τον αόρατο φίλο τους, προκαλώντας μεγάλη αίσθηση στο κοινό, αναταραχή, διαμάχες…
Οι Αδελφές Fox ήταν τα πρώτα και τα πιο διάσημα –και με τεράστια επιρροή– «Άγρια Ταλέντα» («Wild Talents»). Έτσι ονόμαζε ο Charles Fort –αυτός ο πρώτος εμπνευσμένος συλλέκτης όλων των παράξενων φαινομένων, και ο πατέρας της εναλλακτικής έρευνας– όλα εκείνα τα αγόρια και τα κορίτσια που ήταν προικισμένα με μεταφυσικές ή ανεξήγητες δυνάμεις, που είχαν υπερβολικά ταλέντα, απίστευτα ταλέντα, «άγρια ταλέντα».
(Κοιτώντας ιστορικά την περίπτωση των Αδελφών Fox και του ανυπολόγιστου κινήματος που ξεκίνησε, πρέπει να προσπαθήσουμε να μην δούμε τα παλαιά πράγματα με τα σύγχρονα γυαλιά, αλλά να την ατενίσουμε όπως ήταν τότε, και τι προκλήθηκε από αυτήν, που διαρκεί μέχρι σήμερα… Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την Μυστική Ιστορία των Ιδεών…)
Αυτές οι παράξενες μικρές δεσποινίδες, λειτούργησαν ως ενδιάμεσοι ανάμεσα στους κόσμους. Κατά την δεκαετία του 1850, όταν οι Αδελφές Fox και όλοι οι άλλοι άρχισαν να συνεννοούνται με χτυπήματα με τα πνεύματα, η ίδια η έννοια της λέξης «Medium» («Μέσο», «Διάμεσο», «Ενδιάμεσος») προεκτάθηκε ώστε πλέον σήμαινε κάποιον με μεταφυσικές ικανότητες, που λειτουργούσε ως ενδιάμεσος στην επικοινωνία με έναν «άλλο κόσμο»…
Όλα αυτά σύντομα οδήγησαν στο κίνημα του Πνευματισμού (Spiritism, Spiritualism), που ξέσπασε παντού σε όλη την χώρα (κι αμέσως μετά στην Ευρώπη). Δεκάδες νέοι «διάμεσοι» εμφανίστηκαν, και άρχισαν να επικοινωνούν με πνεύματα. Νέες θεωρίες εμφανίστηκαν.
Οι επιστήμονες διχάστηκαν : υπήρχαν εκείνοι που επιβεβαίωναν τα «πειράματα» των Πνευματιστών αφότου τα είχαν εποπτεύσει οι ίδιοι, κι εκείνοι που αρνούνταν την πραγματικότητα αυτών των παράξενων πραγμάτων και κατηγορούσαν τον «Πνευματισμό» ως μια διαδεδομένη απάτη.
Φυσικά, και οι δύο παρατάξεις είχαν δίκαιο, ανάλογα με την κάθε περίπτωση –άλλωστε σύντομα εμφανίστηκαν πνευματιστικές συγκεντρώσεις στημένες από ένα σωρό απατεώνες, και πολλές απάτες αποκαλύπτονταν… Ήταν η πρώτη μεγάλη σύγκρουση του Επιστημονικού Κατεστημένου και των κυνικών ενεργών σκεπτικιστών και υλιστών και των παραγόντων συμφερόντων θιγμένης εξουσίας, απέναντι/εναντίον στους τολμηρούς πρωτοποριακούς επιστήμονες, στις νέες θεωρίες, στους μεταφυσικούς και ιδεαλιστές, στους εκκεντρικούς, στα παράξενα ταλέντα και στα ανεξήγητα φαινόμενα, και στους «εξωκοσμικούς παράγοντες». Και, φυσικά, αναπόφευκτα, καθοριστικά κάπου ανάμεσα στην σύγκρουση αυτή, έστεκαν οι απατεώνες, οι φαρσέρ, οι προκατειλημένοι, οι ιδεοληπτικοί, οι ιθύνοντες, η δημοσιογραφία, οι αφελείς, η ημιμάθεια και η ανοησία: που συνθετικά αποτελούν έναν αναπόφευκτο τρίτο παράγοντα σύγχυσης, όπως ισχύει πάντοτε από τότε μέχρι σήμερα…
Στα επόμενα χρόνια, ο Πνευματισμός –που εξελισσόταν όλο και περισσότερο στον κόσμο– παρουσιάστηκε ως μια νέα θρησκεία. (Και, η αθεϊστική επιστημονική κοινότητα και ο Επιστημονισμός, τον αντιμετώπισε, επειγόντως, πλέον, ως μια μετεξέλιξη της θρησκείας ή του «Θεϊσμού», ή ως «μια αντεπίθεση της θρησκείας στην σύγχρονη εποχή»).
Το διακύβευμα των προτάσεων που παρουσιάζονταν –πέρα από τον εκάστοτε χαρακτήρα των πνευματιστικών πειραμάτων ή συγκεντρώσεων– ήταν ουσιώδες : Η ζωή μετά τον θάνατο, η ύπαρξη της ψυχής, η αθανασία της ψυχής, η εκδήλωση άλλων επιπέδων ύπαρξης, η επικοινωνία με νοήμονες ανόργανες οντότητες, οι παράλληλοι κόσμοι, νέες θεωρίες για νέα πεδία και μέσα, παράξενα φαινόμενα που καθορίζουν το Μυστήριο.
Η νέα διαδεδομένη λέξη ήταν: Séance. Δηλαδή το εγχείρημα της επικοινωνίας με πνεύματα. Η λέξη, στα Γαλλικά, πρωτότυπα σημαίνει «κάθισμα» ή «συνεδρία», και η έννοια της είναι γενικού τύπου. Στα Αγγλικά, όμως, (και σε άλλες γλώσσες), τελικά έφτασε να χρησιμοποιείται και να σημαίνει ιδιαίτερα την συνάντηση κάποιων ανθρώπων που συγκεντρώνονται για να προκαλέσουν και να λάβουν μηνύματα από πνεύματα ή φαντάσματα, ή για να επικοινωνήσουν μέσω ενός πνευματικού διάμεσου, ενός Μedium, με πνεύματα νεκρών ανθρώπων ή με άλλες οντότητες του κόσμου των πνευμάτων, ή ενός «άλλου κόσμου»…
Οι πρώτοι μέθοδοι του Πνευματισμού –πασίγνωστοι πλέον– χαρακτηρίστηκαν από τις λεπτομέρειες της πρωτότυπης περίπτωσης των Αδελφών Fox.
Στις δημόσιες παρουσιάσεις τους, τα κορίτσια χρησιμοποιούσαν ένα τραπέζι πάνω στο οποίο γινόντουσαν τα συνθηματικά χτυπήματα επικοινωνίας και από τις δύο πλευρές, την δική τους και την «άλλη». Αυτό, μετατράπηκε στο λεγόμενο «τραπεζάκι» που χρησιμοποιούταν μετά σε όλες τις Seances.
Την επικοινωνία την έκαναν οι «διάμεσοι», χαρακτήρας και ρόλος που τέθηκε από την περίπτωση των Αδελφών Fox. Το πασίγνωστο πλέον συνθηματικό: ένα χτύπημα σημαίνει «Ναι», δύο χτυπήματα σημαίνει «Όχι», που κατέληξε να χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα για πολλά πράγματα, ήταν ο πρώτος κώδικας των Αδελφών Fox που χρησιμοποίησαν σε εκείνο το στοιχειωμένο δωμάτιο για την επικοινωνία τους με το πνεύμα. Επίσης, ο αντίστοιχος αριθμός χτυπημάτων για κάθε γράμμα της αλφαβήτου, ώστε τελικά να σχηματιστεί μία ή περισσότερες λέξεις, ήταν μέρος αυτού του πρωτότυπου κώδικα, (αν και, κατά τη γνώμη μου, είχε το προηγούμενο του στην μεσαιωνική περίπτωση του Doctor John Dee και των Ενωχιανών Πινακίδων…)
Έτσι, για παράδειγμα, δημιουργήθηκε και το περιβόητο Ouija Board, από ένα brand name της εποχής, που κατασκεύαζε πολύ μικρά τραπεζάκια –μινιατούρες του τραπεζιού των Αδελφών Fox– τα οποία άγγιζαν οι συμμετέχοντες με τα δάχτυλά τους και τα πνεύματα κινούσαν πάνω σε έναν πίνακα με την αλφαβήτα, ώστε να σχηματιστούν λέξεις που απαντούσαν στις ερωτήσεις της αυτοσχέδιας Séance. To «τραπεζάκι» ήταν η σμίκρυνση του τραπεζιού των Αδελφών Fox, και ο πίνακας με την αλφαβήτα ήταν η μέθοδος του αριθμού χτυπημάτων για κάθε γράμμα του αλφάβητου, που τώρα εφαρμοζόταν με κατάδειξη αντί χτυπημάτων. Και, πριν από το Ouija Board (που ενίσχυε τον προσωπικό πειραματισμό στο σπίτι –ένας «do it yourself» Πνευματισμός, που τόνιζε και τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα των πνευματιστικών συγκεντρώσεων), χρησιμοποιούνταν κανονικά τραπέζια από πολύ ελαφρό ξύλο, γύρω από τα οποία κάθονταν οι συγκεντρωμένοι με ενωμένα τα χέρια, και τα οποία ανασηκώνονταν ανάλογες φορές σε ανταπόκριση των ερωτήσεων ή και αιωρούνταν από τα πνεύματα, (ενώ τα πνεύματα προκαλούσαν και ένα πλήθος άλλων παράξενων φαινομένων μέσα στον χώρο). Και, αυτές ήταν μόνο οι πρώτες εκκεντρικές μέθοδοι, που οδήγησαν σε πάρα πολλές άλλες μεθόδους που εξελίχθηκαν…
(Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Psychic Cabinet, το ψυχικό ερμάριο, ένα είδος μικρής ντουλάπας μέσα στην οποία απομονωνόταν ελεγχόμενα το medium για να αποφευχθεί η τυχόν επέμβαση του στα φαινόμενα που εμφανίζονταν. Αυτό, για παράδειγμα, εξηγεί και τον τίτλο της θρυλικής Εξπρεσιονιστικής ταινίας The Cabinet of Doctor Caligari, 1920, μέσα στο οποίο κρατούνταν ο ψυχικός υπνοβάτης Cesare).
Όλα αυτά οδήγησαν τελικά και στην ίδρυση του θρυλικού S.P.R. (Society for Psychical Research, Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών), στο Λονδίνο το 1882, με προέδρους του τον Sir William Crookes και τον Sir Oliver Lodge και τον καθηγητή Henry Sidgwick, μεταξύ άλλων, που στην ουσία εισήγαγαν τελικά την τότε νέα επιστήμη της «Παραψυχολογίας». (Που ήταν το άμεσο αποτέλεσμα του κινήματος του Πνευματισμού, ως επιρροή του στις επιστημονικές θεωρήσεις και πειράματα, συνδυασμένου –στην ουσία– και με το κίνημα της Θεοσοφίας).
Το 1884 ιδρύθηκε και το Αmerican Society for Psychical Research, στην Βοστώνη (και αργότερα εδραιώθηκε στην Νέα Υόρκη), με προέδρους του τον Dr. G. Stanley Hall, τον φιλόσοφο Dr. William James, τον Dr. Richard Hodgson και τον καθηγητή James H. Hyslop, μεταξύ άλλων, με δραστηριότητες που συνδέθηκαν με την Εταιρεία του Λονδίνου.
Οι Εταιρείες αυτές εδραίωσαν παγκοσμίως την Παραψυχολογία και τις «ψυχικές έρευνες», (κεντρικοί θιασώτες των οποίων στην Ελλάδα –της εποχής που ακολούθησε αρκετά αργότερα– ήταν ο Δρ. Άγγελος Τανάγρας, ο Παύλος Νιρβάνας, ο Ναύαρχος Βότσης, και η χορηγός Αλεξάνδρα Χωρέμη-Μπενάκη, μεταξύ πολλών άλλων)…
Ακόμη πιο σημαντική από τις παραπάνω πρώτες εταιρείες ψυχικών ερευνών, κατά την προσωπική μου γνώμη, ήταν η ίδρυση μίας θρυλικής λέσχης που έχει παίξει ακόμη πιο σπουδαίο ρόλο σε όλα αυτά, τον σημαντικότατο ρόλο της οποίας δεν γνωρίζουν πάρα πολλοί άνθρωποι σήμερα, κυρίως εξαιτίας του ότι για πολύ καιρό λειτούργησε ως ένα είδος μυστικής εταιρίας (secret society). Πρόκειται για το Ghost Club (τη Λέσχη των Φαντασμάτων, ή τη Φαντασματική Λέσχη).
Το Ghost Club ιδρύθηκε μυστικά πριν από αυτές τις πρώτες γνωστές εταιρείες, ανεπίσημα το 1859 (στο Cambridge, όταν μέλη του Trinity College συναντιόντουσαν για να συζητήσουν για φαντάσματα και ψυχικά φαινόμενα) και επίσημα το 1862 (στο Λονδίνο, ενώ τελικά αποκαλύφθηκε και δέχθηκε επίθεση γελοιοποίησης από τους Times, παρ’ όλο που συμμετείχαν σε αυτό ακαδημαϊκοί του Cambridge, διανοούμενοι ιερείς, και προσωπικότητες όπως ο Charles Dickens και ο Lord Edward Bulwer Lytton), αλλά και επανιδρύθηκε πιο ανοιχτά το 1882 (από τον A. Alexander Watts και τον περιβόητο διάμεσο Reverend Stainton Moses).
To Ghost Club δεν είχε ποτέ πολλά μέλη (δεν ξεπέρασαν ποτέ τα εκατό), αλλά συγκέντρωσε πολλούς από τους πιο αυθεντικούς διανοούμενους που ενδιαφέρονταν για τις ψυχικές έρευνες, και μάλιστα θεωρούνταν ως καταφύγιο για όλους εκείνους που δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν ερευνητικά σε άλλα πιο δημόσια σχήματα, όπως οι πολύ εκτεθημένες μεγάλες εταιρείες ψυχικών ερευνών που ιδρύθηκαν αργότερα.
Άλλωστε, τα πιο αξιόλογα επιφανή μέλη του S.P.R. και του Α.S.P.R., όπως ο Sir William Crookes και ο Sir Oliver Lodge, και οι φιλόσοφοι William James και Henri Bergson, κ.ά., ήταν κρυφίως μέλη του Ghost Club –μάλιστα, αργότερα, ο Crookes διετέλεσε και πρόεδρος της λέσχης μεταξύ του 1906 και 1912.
(Δεν είναι πολύ γνωστό, επίσης, ότι ο Sir William Crookes ήταν μυημένος στο Hermetic Older of the Golden Dawn –το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής–από το 1889).
Το Ghost Club έχει δεχθεί κριτική από τους σκεπτικιστές, ότι τα μέλη του δεν ενδιαφέρονταν για αληθινή «αντικειμενική» επιστημονική έρευνα πάνω στα ψυχικά φαινόμενα, αλλά ήταν όλοι απλά πιστοί οπαδοί των ψυχικών φαινομένων, (κάτι που φυσικά είναι αλήθεια, γι’ αυτό άλλωστε και δημιουργήθηκε η λέσχη, ως λέσχη και όχι ως επιστημονική εταιρεία ερευνών. Κι έτσι, αληθινά λειτούργησε ως καταφύγιο των πρωτοποριακών απόψεων και των πολύ ειδικών ερευνών και μελετών, και άσκησε τεράστια υπόγεια επιρροή. Αν θέλετε την γνώμη μου, εγώ θα προτιμούσα να είμαι μέλος του Ghost Club, και σίγουρα όχι π.χ. του Society of Psychical Research).
Μέλη του Ghost Club (που γιόρταζε κάθε χρόνο στην ημερομηνία ίδρυσής του, στη γιορτή των Αγίων Πάντων), μεταξύ άλλων –εκτός από αυτούς που προανέφερα– ήταν : ο συγγραφέας του Sherlock Holmes, Sir Arthur Conan Doyle, ο ψυχολόγος και στενός συνεργάτης του Freud, Dr. Nandor Fodor, o Charles Babbage, ο Επικεφαλής της R.A.F. Lord Dowding, ο Sir Julian Huxley, o Arthur Koestler, ο συγγραφέας Dennis Wheatley, ο συγγραφέας Algernon Blackwood, ο πατέρας των σύγχρονων ghost stories καθηγητής συγγραφέας M. R. James, o ποιητής William Butler Yeats, o ηθοποιός Peter Cushing, κ.ά.. (Ο Blackwood, o Wheatley και ο Yeats, ήταν επίσης γνωστά μέλη του Golden Dawn).
To Ghost Club θεωρούσε ότι συνέχιζες να είσαι μέλος του ακόμη και μετά τον θάνατό σου, και τα μέλη του πίστευαν ότι οι πεθαμένοι σύντροφοί τους επίσης παραβρισκόντουσαν στις συγκεντρώσεις τους αόρατοι, (και ειδικά στην εορταστική συγκέντρωση στη Γιορτή των Αγίων Πάντων κάθε χρόνο), και επικοινωνούσαν μαζί τους με πνευματιστικές συγκεντρώσεις, από τους οποίους λάμβαναν σημαντικά μηνύματα, όπως ισχυριζόντουσαν…
Ο Πρύτανης του Cambridge, Sir Arthur Grey, (επίσης μέλος του Ghost Club), το 1910 έγραψε ένα θρυλικό διήγημα του Φανταστικού, ένα ghost story με τίτλο The Everlasting Club (H Ατέλειωτη Λέσχη ή Αιώνια Λέσχη), (το οποίο έγινε και τηλεοπτικό επεισόδιο του νέου Twilight Zone, με τίτλο The Devil’s Alphabet –όχι τυχαία, αν σκεφτούμε την πνευματιστική μέθοδο του Αλφαβήτου), που παραδόξως σε πολλούς κύκλους πιστεύεται ότι είναι μια αληθινή ιστορία, αφού –όχι αρκετά συγκαλυμένα– αναφέρεται στο Ghost Club :
Στην Βικτωριανή Αγγλία, μία ομάδα φοιτητών και καθηγητών του Cambridge σχηματίζουν μια μυστική ομάδα (ίσως μάς έρχεται στο μυαλό και το «Dead Poet’s Society»), μία λέσχη που αποκαλείται The Everlasting Club. Τα μέλη ορκίζονται να συναντιούνται την ίδια ώρα κάθε χρόνο, στην γιορτή των Αγίων Πάντων, «ακόμη και αν είναι νεκροί». Είκοσι χρόνια αργότερα, όταν ένα μέλος αυτοκτονεί, τα επιζώντα μέλη ανακαλύπτουν ότι αληθινά δεσμεύονται από τον όρκο τους. Τελικά σχεδόν όλα τα επιζώντα μέλη πεθαίνουν, είτε από βίαιο ατύχημα είτε με αυτοκτονία, ώσπου το τελευταίο επιζών μέλος επιστρέφει μόνο του στο μέρος της ετήσιας συνάντησης και ζητά από τα νεκρά μέλη που παραβρίσκονται εκεί, να συμφωνήσουν να ακυρώσουν το συμβόλαιό τους, γεγονός το οποίο τελικά απελευθερώνει τα πνεύματά τους… Το ghost story αυτό ακόμη το διηγούνται στο Cambridge, και πιστεύουν ότι είναι αληθινό…
(Το Ghost Club, κατά τη γνώμη μου, έχει κάποιες ομοιότητες με το Invisible College, το «Αόρατο Κολλέγιο», που –με πρωτοστάτη τον Δρ. Ζακ Βαλλέ– ήταν –είναι;– μια διεθνής μυστική ομάδα που δημιουργήθηκε από επιφανείς επιστήμονες –που δεν επιθυμούσαν να γίνει γνωστό το όνομά τους και η συμμετοχή τους– για την έρευνα του φαινομένου των UFOs, ένα επιστημονικό UFOλογικό δίκτυο με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών κατά τις ειδικές μυστικές έρευνές τους. Μια υψηλά επιστημονική ομάδα με πολύ μεγάλη υπόγεια επιρροή, που πήρε το όνομά της –Αόρατο Κολλέγιο– από ένα από τα συνθηματικά ονόματα με το οποίο αποκαλούσε τον εαυτό της η Μυστική Αδελφότητα των Ροδόσταυρων… Και όχι μόνο…) ....συνεχίζεται ..... β΄ μέρος
strange-egnarts.com
